Bu yazı Romatolog Dr. Selda Öktem tarafından kaleme alınmıştır. Herkesin anlayabilmesi amacıyla basitleştirilmiş ve sadeleştirilmiştir.

Kas iskelet sistemi (KİS) vücudumuza yapısal destek sağlayarak hareket etmemizi sağlar. Bu sistemi oluşturan önemli dokular; kaslar, tendonlar, bağlar, kıkırdak, kemik ve sinovyadır. Hareketliliğimiz için bu sistemin sağlığı son derece önemlidir.

İskelet Kası
Vücut ağırlığımızın %40’ını iskelet kası oluşturur. Kas kitlemizin büyük kısmı kas fibrillerinden, geri kalanı az bir kısmı damar, sinir ve bağ dokudan oluşmaktadır. Kas fibrilleri birbirleriyle sıkı bağlantı içindedir ve beyinden gelen bir uyarı aynı anda tüm liflere dağılır ve kas hareketi başlar. Kas lifleri daha sonra tendon lifleri haline gelir ve kemiğe yapışır. Benzer kas gruplarının aynı anda kasılması sonucu eklemlerimiz hareket eder.

Kemik
Fibromiyalji tanısı hastada yaygın ağrı ve belirli hassas noktaların varlığı ile klinik olarak konur. Bu hastalığa özel laboratuvar testi ya da röntgen bulgusu yoktur. Testler ancak fibromiyaljiye benzer bulgular yapabilen diğer hastalıkların (tiroid bozuklukları, romatoid artrit, lupus, enfeksiyon gibi) ayırt edilmesinde yardımcıdır. Detaylı hastalık öyküsü alınması ve fizik muayene yapılması ile kronik ağrı ve yorgunluk yapan diğer hastalıklardan ayrılmalıdır.

Kıkırdak
Bir kemik diğer kemik ile eklem yapacağı zaman araya kıkırdak dokusu girer. Kıkırdak eklem hareketleri esnasında kemiğe binen yükün emilmesini ve kemiğin zarar görmesini engeller. Yapısında kollajen, dolgu maddesi ve hücreler bulunur. Kıkırdak ağırlığının %80’i sudur. Damar içermez ve beslenmesi eklem içindeki sinovya denen dokunun salgıladığı eklem sıvısıyla sağlanır. Vücuttaki kıkırdak dokunun tamamı birbirine benzemez, bulunduğu yere göre değişiklikler gösterir.

Sinovya 

Kıkırdak dışındaki tüm eklem iç yüzeyini kaplayan bu doku yumuşaktır ve damarsal bir bağ dokudur. Salgıladığı eklem sıvısı ile kıkırdakların beslenmesini, eklemin kayganlığını ve bağışıklık sistemi hücreleri sayesinde korunmasını sağlar.

Tendonlar ve Bağlar
Tendonlar kaslarla kemiklerin bağlanmasını sağlayan organik köprülerdir. Yapısında daha esnek tipte kollajen bulunur. Tendonların kemiğe yapıştığı bölgelerde hücrelerin yapısı değişir ve kemikleşme başlar. Kasların kasılmasıyla oluşan hareketi kemiğe geçirerek eklemin hareket etmesini sağlar. Bağlar eklemlerin aşırı hareketini engelleyen, bir anlamda eklemin stabilizasyonunu sağlayan kuvvetli bağlardır. Bağlarla tendonların iç yapısı birbirine benzer. Tendonlar aktif bir şekilde eklemi hareket ettirmeye çalışırken, bağlar pasif bir şekilde aşırı harekete karşı çıkarlar.

Bursa 
Eklem çevresinde koruyucu yastık görevi olan keseciklerdir. Derin ve yüzeyel yerleşimli olabilirler. Dıştan gelen mekanik travmalara karşı eklemi korurlar ve şişebilirler. Nadiren mikrobik olarak iltihaplanırlar.

Meniküs 
Eklemin hareketliliğinde ve korunmasında rol oynar. En gelişmiş menisküs dokusu diz ekleminde bulunur.

Eklemler 
Eklemler hareketli, yarı hareketli ve hareketsiz olarak üç tipe ayrılır. Vücudumuzdaki özellikle kol ve bacaklardaki eklem tipi hareketlidir. Klinik açıdan da en önemli eklem tipidir. Bu eklemlere sinovyal eklemler de denir. Kas ve tendonlar ile aktif idare edilir, bağlarla stabilize edilir, kıkırdak ile desteklenir ve sinovyal doku tarafından beslenir. Yarı hareketli eklemler göğüs kafesini oluşturan kaburga ve omurga eklemleridir. Solunuma izin verecek kadar genişler ama fazla hareket etmezler. Kafatası kemikleri arasında hiç hareket etmeyen eklemler hareketsiz grubu oluşturur.

Omurga 
Omurlardan ve onları çevreleyen kas, sinir ve tendonlardan oluşur. Boyun bölgesinde 7, sırtta 12, belde 5, alt belde birleşik 5 ve kuyruk sokumunda birleşik 4 kemikten oluşur. Omurların ön taraftaki gövdeleri arasında diskler bulunur. Arka taraftaki çıkıntıları altta ve üstte birbirleriyle yarı hareketli eklemler yaparlar. Tendonlar ve bağlarla omurga stabilize edilir. Omurganın arka tarafındaki kanaldan omurilik geçer ve omurlar arasındaki yan kanallardan sinirler vücuda dağılır. Vücut ağırlığımızın büyük bir kısmını omurgamız taşır ve dengemizi sağlar.